KARANLIK ÜÇLÜ: NARSİSİZM, MAKYAVELİZM ve PSİKOPATİ

Karanlık Üçlü Nedir?

İlk olarak 2002’de Delroy Paulhus ve Kevin Williams tarafından bahsedilen kişiliğin karanlık üçlüsü, narsisizm (kendini aşırı önemseme), makyavelizm (stratejik sömürü ve aldatma) ve psikopatiden (duyarsızlık ve kinizm) oluşur.

NARSİSİZM

Narsisizm, kişinin kendine karşı abartılı bir şekilde hayranlık duyması ve kendisine sevgi beslemesi olarak tanımlanabilen bir kişilik bozukluğudur.  Narsisizm’de kişiler diğerleriyle yakın ve içten ilişkiler kurmak yerine onların beğeni ve ilgilerini kazanmaya çalışır. Bu nedenle etraflarına çekici gözükmeyi amaçlarlar.

Narsisizm Özelliklerinden Bazıları

• Abartılı bir özgüven hissi
• Başkalarının kendisine hayranlık duymasını beklemek
• Başarı ve yeteneklerini abartmak
• Kendisini üstün hissetmek ve üstün insanlarla iletişimde olmak istemek
• Başkalarına tepeden bakmak ve onları küçük görmek
• Herkes tarafından iyilik ve ayrıcalık beklemek
• Empati duygusundan yoksun olmak
• Başka insanların kendisini kıskanmasını istemek
• Her şeyin en iyisini kendisinin hak ettiği konusunda ısrarcı olmak
• Gerçekçi olmayan hedefler belirlemek (sınırsız güç-para hayali kurmak vb.)

NKB’ ye Sebep Olan Faktörlerden Bazıları

1-) Genetik Faktörler: Kişinin aile üyelerinden birinin narsistik kişilik  bozukluğu rahatsızlığı olması gibi kalıtsal yatkınlık.

2-) Çevresel Faktörler:  Çocukluk çağında yaşanılan travmalar, ebeveynlerin çocuğa aşırı ilgi göstermesi ve övmesi ya da çocuğu sürekli eleştirmesi, yaşından daha olgun davranışlar beklemesi. Bunlara ek olarak yine çocukluk çağında ailenin çocuğa karşı ilgisiz davranması veya aile içi fiziksel-zihinsel istismar da narsistik kişilik bozukluğunun en önemli sebeplerinden sayılabilir.

3-) Fizyolojik Faktörler:  Psikiyatride nörobiyoloji olarak bilinen bu durum, beyin ile davranış ve düşünce arasındaki bağlantının bozukluğunu ifade eder.

NKB İyileşir Mi?

Genellikle ilaçla tedavi edilmesi mümkün gözükmeyen bir bozukluktur. Narsistik kişilik bozukluğu yaşayan bireyler tedaviye dirençlidir. Bu yüzden tedavi uzun süreli psikoterapi yöntemiyle uzman bir klinik psikolog tarafından ele alınmalıdır. Terapistlerin en çok zorlandığı hastalık gruplarından biridir.

MAKYAVELİZM

Makyavelizm’e sahip olan birey çıkarları için yalan söyler ve başarı için manipülasyona başvurur.  Amaçları güç kazanmaktır. Etik değerleri önemsemez ve güçlü insanlara karşı yakın davranıp onları kayırır. Yağcılık yaptıkları için çıkarına ters düşse bile güç sahibi kişilerle çatışmaz. Makyavelistler aynı zamanda kuşkucu ve şüphecidir. Diğerleriyle bilgi paylaşmayı istemezler çünkü daha sonra kendilerine karşı bu bilgilerin kullanılabileceğini düşünürler.

PSİKOPATİ

Psikopati, uyumsuz kişilik özellikleri ile kümelenmiş bir bozukluktur: yetersiz duygusal tepkiler, empati eksikliği, zayıf davranış kontrolü, antisosyal sapkınlıklar ve kriminal davranışlarla sonuçlanan nöropsikiyatrik bir bozukluktur.

Psikopatlar, işlenen suçların büyük bir oranından sorumludur. Genellikle çevrelerindeki insanları manipüle edecek bir doğaya sahiptirler ve hatta kendilerine yakın olan kişilerin duygularıyla oynayabilirler.  Psikopatlık; bir kişinin eylemlerinden pişmanlık duymaması,  empati eksikliği ve suç eğilimlerinin varlığı ile öne çıkan egosantrik bir kişiliğe sahip olmaktır. Psikopatlığın oluşmasında genetik,  çevresel faktörler, kişinin deneyimleri ve beyin hasarının etkisi olabilir.

Psikopati‘de de narsistik bir örüntü saklıdır. Bu kişiler kendilerini abartılı bir şekilde önemli görürler. Kendilerini dünyanın merkezinde zannederler. Tehlikeli davranışlar veya diğerlerine zarar veren davranışlarından sonra suçluluk ve pişmanlık hissetmezler. Genellikle de bu davranışlarıyla ilgili bir mazeretleri ve kendilerince açıklayıcı bir sebepleri vardır. Yine çoğu durumda yalan söylemeye başvururlar. Bu yalanların devamında da suçluluk duymaz aksine diğerlerini yalanlarına inandırdıkları için kendileriyle övünürler.

  Karanlık Üçlü Kişilik Bozukluğuyla Nasıl Başa Çıkılır?

– Eğer birinin karanlık üçlü kişilik bozukluğuna sahip olduğunu düşünüyorsanız, o kişiden uzak durmak genellikle en güvenli yoldur.

– Dr. Albers, “Kendinizle o kişi arasında mesafe yaratın. Bu şekilde kendinizi maddi, fiziksel ve duygusal olarak korursunuz,” diye tavsiyede bulunuyor.

– Elbette, hayatımızdaki zor insanlardan her zaman uzak kalamayız. Belki de karanlık üçlü kişilik bozukluğuna sahip biriyle aynı çocuğu büyütüyorsunuz. Belki çocuğunuz bu özellikleri sergiliyordur. Ya da belki de patronunuzdur.

-Bu durumlarda şunları yapmanızı öneriyor:

• Kendinizi eğitin.Narsisizm, Makyavelizm ve Psikopati hakkında ne kadar çok şey öğrenirseniz o kadar iyi olur. Dr. Albers, “Karanlık üçlü kişiliklerin kullandığı manipülatif taktikleri anlarsanız, bunları fark edip önleyebilirsiniz,” diyor.
• Sınırları belirleyin. “Çok netsınırlar koymak önemlidir. Neyi yapmaya istekli olduğunuzu ve neyi yapmak istemediğinizi belirleyin ve bu kurallara sıkı sıkıya bağlı kalın” diye öneriyor. Sebep ve sonucu ne kadar netleştirirseniz, sizi manipüle etmeleri o kadar zor olacaktır.
• Tepkilerinizi sınırlayın.Karanlık üçlü kişiliklere sahip insanlar sizi kızdırmayı sever. Duygularınız egolarını besler. Ayrıca, gelecekte istismar edebilecekleri veya manipüle edebilecekleri zayıflıklarınızı da açığa çıkarır. Dr. Albers, soğukkanlılığınızı korumanız gerektiğini söylüyor.
• Misilleme yapmayın.Karanlık üçlü kişilikle başa çıkarken, intikam iyi bir yol değildir. Elbette, o kişiyi size zarar verdiği gibi incitmek cazip gelebilir. Ancak Dr. Albers, bunun yalnızca iki olası sonucu olduğunu açıklıyor. Birincisi: Kişiliklerinin yapısı nedeniyle intikam mümkün olmayacak. İkincisi: Çabalarınız sizi tehlikeli bir duruma sokacak.

MUSTAFA KERMAN