BAĞIMLILIK NEDİR?

“Bağımlılık; kişinin kullandığı bir madde, alkol, nesne veya yaptığı bir davranış (eylem) üzerinde kontrolünü kaybetmesidir. Kontrolsüzce kullanılan her madde ya da gerçekleştirilen her davranış bağımlılık oluşturma riski taşır. Kişiler hayatta birçok şeye karşı bağımlı olabilir.

KUMAR BAĞIMLILIĞI NEDİR?

Kumar bağımlılığı, bireyin yaşamını birçok yönden etkileyebilen davranışsal bir bağımlılıktır. Klinik strese neden olan bu durum iş, okul veya özel hayatta önemli problemleri beraberinde getirir. Kişinin daha iyisini elde etmek için değerli malını veya parasını riske attığı kumar, zamanla bağımlılık haline gelebilir. Fakat her oynayan kişide bu durum görülmez, ancak kontrol kaybedildiğinde vazgeçilmeyen bir alışkanlık olur.

KUMAR BAĞIMLILIĞI NEDEN OLUR?

Kumar bağımlılığı için belirli bir neden söz konusu değildir. Bazı faktörler gelişmesine zemin hazırlayabilir. Kumar bağımlılığına neden olan etmenler şu şekilde açıklanabilir:

1-Beyin Kimyasında Değişiklik:

Beynin ödül mekanizmasını etkileyen kumar, beyinde büyük dopamin dalgalanmalarına neden olabilir. Bu nedenle hayatta kalmak için yapılması gereken yemek yeme ve çalışmak gibi eylemlerde motive etmez. Aksine çok yüksek dopaminseviyeleriyle duygu ve davranışları olumsuz etkiler. Kumar bağımlılığı, zamanla beyin kimyasını değiştirdiği için çevresel etkilere karşı duyarsızlaştırır. Üstelik daha fazla kumar oynamaya teşvik eder.

2-Genetik Faktörler:

Kumar bozukluğu veya bağımlılığı bazı ailelerde görülebilen bir durumdur. Tek yumurta ikizlerinde yapılan araştırmalar sonucunda genlerle bağlantılı olarak bu durumun gelişme olasılığı daha yüksek bulunmuştur.

3-Kişilik Özellikleri ve Mental Sağlık:

Yapılan araştırma sonuçlarına göre kumar bağımlılığı olan kişilerin davranışları genelde uç seviyelerdedir. Ruh halinde hızlı değişimler, karar vermede zorlanma, dürtüsellik ve kompulsivite görülen en yaygın ruhsal durumlardır. Arıca depresyon, anksiyeteve kişilik bozuklukları da kumar bağımlılığına teşvik edebilir.

Kumar Bağımlılığı Kimlerde Daha Sık Görülür ?

Kumar bağımlılığı, birçok kişide kumar oynama alışkanlığına bağlı olarak görülebilir. Fakat belirli kişiler risk faktörleri içerisinde yer alabilir. Genelde kumar bağımlılığına yatkın olan bireylerin özellikleri şunlar olabilir:

• Madde kullanımı sorunları
• Kişilik bozuklukları, anksiyete ve depresyon
• Obsesif-kompulsif bozukluk(OKB) veya  dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
• Genç ve orta yaşlı bireyler
• Erkek bireyler
• Ailede veya arkadaş çevresinde kumar bağımlısı olan birinin olması
• Parkinsonve huzursuz bacak sendromutedavisinde kullanılan ilaçlar
• Dopamin agonistleri olarak adlandırılan ilaçlar
• Rekabetçi, işkolik ve dürtüsel kişilik özelliklerine sahip olan bireyler

Kumar Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir ?

• Sürekli kumar oynama isteği
• Büyük miktarlarla kumar oynama arzusu
• Bağımlılığı azaltmaya çalışırken başarısız olma
• Kumar oynamayınca huzursuz ve sinirli hissetme
• Olumsuz duygulardan kaçmak için bile kumar oynama isteği
• Kaybedilen paranın daha fazlasını kazanmak için oynamak
• Çevredeki insanlara kumarı oynamayı bıraktığına dair yalanlar söylemek

Kumar Bağımlılığı Nasıl Tedavi Edilir ?

Kumar bağımlılığı, bir tür davranışsal bağımlılıktır ve tedavisinde genelde psikoterapi yöntemleri kullanılır. Zira psikoterapi bireyin sağlıklı olmayan davranış, duygu ve düşüncelerinin farkında olmasını ve düzeltmesini amaçlar. Kumar bağımlılığı tedavisi genelde şu yöntemlerle uygulanır:

Bilişsel Davranışçı Terapi:

Uzman psikolog, duygu ve düşüncelerinizi görmeyi sağlayarak olumsuz etkilerini görme konusunda farkındalık kazandırır. Kumar bağımlılığında en çok kullanılan yöntemlerden olan bilişsel davranışçı terapi, sorununun nedenini tespit eder. Böylece belirli süre içinde bağımlılıktan kurtulmayı hedefler.

Grup Terapisi:

Kumar bağımlılığı olan kişiler gruplandırılır ve sorunların tartışılması amaçlanır. Bu terapi söz konusu olan bağımlılıkla mücadele eden kişiler için motivasyon kaynağı olabilir.

Aile Terapisi:

Ev içinde yaşayan diğer kişiler de kumar bağımlılığından etkilenebilir. Onların da daha iyi bilgilendirilmesi ve bireyin bağımlılığından kurtulma sürecinde destek olmaları için aile terapisi etkili olabilir.

Osman Buğra Kubilay