FOMO Nedir? (Fear of Missing Out):
Fear of Missing Out (FOMO), bireyin başkalarının kendisi olmadan daha iyi, daha doyurucu ya da daha anlamlı deneyimler yaşadığına dair algısı sonucunda ortaya çıkan kaygı ve huzursuzluk durumu olarak tanımlanmaktadır. Bu duygu, bireyin sosyal çevreden, fırsatlardan ya da önemli gelişmelerden geri kalma korkusu yaşamasına neden olmaktadır.
FOMO Kavramının Ortaya Çıkışı
FOMO kavramı, psikoloji literatüründe Przybylski ve arkadaşları (2013) tarafından bilimsel çerçevede ele alınmıştır. Kavramın yaygınlaşması, sosyal medya ve akıllı telefon kullanımının artmasıyla paralel bir biçimde gelişmiştir. Günümüzde FOMO özellikle genç yetişkinlerde sık görülen çağdaş bir psikolojik deneyim olarak değerlendirilmektedir.
Sosyal Medya ve FOMO
Sosyal medya platformları, bireyleri başkalarının yaşamlarının seçilmiş ve idealize edilmiş kesitlerine sürekli olarak maruz bırakmaktadır. Bu durum sosyal karşılaştırmayı artırmakta ve bireyin kendi yaşamını başkalarının yaşamlarıyla kıyaslamasına yol açmaktadır. Bu süreç FOMO duygusunun güçlenmesine katkı sağlamaktadır.
FOMO’nun Psikolojik Temelleri
FOMO, öz-belirleme kuramında yer alan ait olma ve sosyal kabul edilme ihtiyacı ile yakından ilişkilidir. Benlik saygısının düşük olması, onay ihtiyacının yüksekliği ve yoğun sosyal karşılaştırma eğilimi FOMO düzeyini artıran temel psikolojik faktörler arasında yer almaktadır.
FOMO’nun Belirtileri
FOMO yaşayan bireylerde sosyal medyayı sık ve kontrolsüz biçimde kontrol etme, telefon erişimi kısıtlandığında huzursuzluk hissetme, karar verme süreçlerinde zorlanma ve anın tadını çıkaramama gibi belirtiler gözlemlenebilmektedir.
FOMO’da Kaygı ve Depresif Belirtiler
Araştırmalar, yüksek FOMO düzeyinin anksiyete belirtileri ile anlamlı biçimde ilişkili olduğunu göstermektedir. Sürekli bir şeyleri kaçırdığı düşüncesiyle zihinsel olarak tetikte olmak, bireyin stres düzeyini artırmakta ve dikkat dağınıklığına yol açabilmektedir. Ayrıca FOMO yaşayan bireylerin başkalarının yaşamlarını kendi yaşamlarıyla kıyasladıkça yetersizlik ve değersizlik duyguları geliştirebildiği, bu durumun yaşam doyumunun azalması ve depresif duygu durumla ilişkili olduğu belirtilmektedir.
Sosyal Yaşam Üzerindeki Etkiler
FOMO, bireyin sosyal ilişkilerine zihinsel ve duygusal olarak yeterince odaklanamamasına neden olabilmektedir. Sürekli olarak başka ortamlarda daha iyi deneyimler yaşandığı düşüncesi, bireyin içinde bulunduğu etkileşimden kopmasına yol açabilmektedir. Bu durum yüz yüze ilişkilerin niteliğinin azalmasına, sosyal bağların yüzeyselleşmesine ve bireyin kişilerarası ilişkilerden aldığı doyumun düşmesine neden olabilmektedir.
Klinik Açıdan FOMO
Klinik araştırmalarda FOMO; problemli sosyal medya kullanımı, internet bağımlılığı ve uyku bozuklukları ile ilişkili bulunmuştur. Bu yönüyle FOMO, ruh sağlığı değerlendirmelerinde dikkate alınması gereken güncel bir risk faktörü olarak değerlendirilmektedir.
Güncel Araştırma Bulguları
Güncel çalışmalar, FOMO’nun sosyal medya bağımlılığı ile güçlü bir ilişki içerisinde olduğunu göstermektedir. Ayrıca benlik saygısı ve psikolojik dayanıklılık gibi bireysel özelliklerin, FOMO’nun olumsuz etkilerine karşı koruyucu rol üstlendiği belirtilmektedir.
FOMO ile Baş Etme Yolları
FOMO ile baş etme sürecinde sosyal medya kullanım süresinin sınırlandırılması, sosyal karşılaştırma eğiliminin fark edilmesi, bilinçli farkındalık becerilerinin geliştirilmesi, gerçek yaşam ilişkilerine yatırım yapılması ve dijital detoks uygulamaları önerilmektedir.
Kaynakça
Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841–1848. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.02.014
Elhai, J. D., Levine, J. C., Dvorak, R. D., & Hall, B. J. (2016). Fear of missing out, need for touch, anxiety and depression are related to problematic smartphone use. Computers in Human Behavior, 63, 509–516. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.05.079
Erdoğan Yıldırım, Z. (2025). Fear of missing out and social media addiction: A triple parallel mediation model of protective factors. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 17(Ek 1), 382–392. https://doi.org/10.18863/pgy.1766350
Esra Güçtekin
