Duygu Odaklı Terapi bütüncül bir yaklaşımdır. Danışan Odaklı Terapi, Gestalt Terapi ve Varoluşçu terapilerden etkilenmiştir.
Duygu Odaklı Terapi ve Duygunun Anlamı
Duygu Odaklı Terapi’de ana önerme “Kendinizi olduğunuz gibi kabullenmezseniz dönüşüme uğrayamazsınız.”
Bu nedenle danışanlara “Bir yerden ayrılmadan önce oraya varmak gerekir” ya da “Acı veren duygularınla baş edebilmek için öncelikle onları hissetmen gerekir.” denir.
Duygu Odaklı Terapide Üç Husus
- Adaptif duyguyu rehber gibi kullanma ve onun sevk ettiği yöne yönelme.
- Maladaptif duyguyu değiştirme
- Düzenlenemeyen duyguyu düzenleme
- Değişim için duygunun deneyimlenmesi, deneyim için düzenlenmesi ve adaptif duygu ile değiştirilip yeni öyküsel anlatımlar yaratılması gerekir.
Duygu Şemaları
Duygu şemaları, duygusal deneyimler ile güdüsel, bilişsel, davranışsal ögelerin bir sentezidir. Otomatiktir, ve hızla aktif hale gelir. Deneyimlerimizin içsel temsili olarak yapılanır. Bilişsel düşüncelerden ziyade söz öncesi algı ve duyumları içerir. Bedensel duyumlar, davranış eğilimleri, görsel imajlar, kokular gibi.
Duygu Şemaları Gelişimi
- Erken dönem yaşantılarımızın etkileri
- Anneyle kurulan etkileşim
- Deneyimlerin bedensel duyumlarla etkileşimi, hisler
- Şemalar ve gelecek deneyimlerinin etkisi
- Adaptif duygunun maladaptif hale dönüşümü
DUYGULARIN SINIFLANDIRILMASI
- Birincil İşlevsel Duygular
- Birincil İşlevsel Olmayan Duygular
- İkincil/Tali Duygular
- Taklit Duygular
YEDİ TEMEL DUYGU
- Öfke
- Üzüntü
- Utanç
- Korku
- Tiksinme
- Şaşırma, Hayret, Merak
- Coşku, Sevinç
Diğer duygular bu yedi temel duygudan türer.
AYIRICI MÜDAHALE
- Uyum Sağlayıcı Birincil
- Uyum Bozucu Birincil
- İkincil
- Araçsal
- Uyum Sağlayıcı Birincil: İyi bilgi edinmek üzere erişilir.
- Uyum Bozucu Birincil: Dönüştürmek üzere erişilir
- İkincil: Birincil duyguya erişmek için irdelenir.
- Araçsal: Amaca dair farkındalık
Duygusal İşlevsellik
DUYGU ODAKLI TERAPIDE KULLANILAN TEKNIKLER
- Boş Sandalye
- Çift Sandalye
- Odaklanma
- Sistematik Çağrışımlı Açılma
- Metaforların Kullanımı
VAKA ÖRNEĞİ:
Danışan : Öyle işte, Hala uğraşıyor, boğuşuyoruz. Birkaç gündür sakinim. Üç beş gün önce gelseydim buraya daha kaygı seviyesi yüksek konuşmalar yapacaktım size. Ama bugün gelince böyle oldu.
Terapist: Kaygılarınızı anlatır mısınız?
Danışan: Toparlamaya çalışıyorum. Ama bir şey daha olursa ve yine tökezlersem. Bu sefer kalkamam altından gibi geliyor.
Terapist: Kalkamam ve tüm emeklerim yok olur diye korkuyor gibisiniz.
Danışan: Evet korkuyorum, çok korkuyorum.
Terapist: Çok korkuyorsunuz.
Terapist: Korkunuza odaklansanız ve onun içinden konuşsanız, neler diyor size?
Danışan: Yapamayacaksın, beceremeyeceksin. Olmuyor işte. Böyle zamanlarda hep aynı şeyler dönüyor kafamın içinde. Yapamayacaksın. (Derin bir nefes alıyor, su içiyin içinde nefes alamıyor gibisiniz.
Hikmet Yıldırım
