TAKINTILI- ZORLANTILI KİŞİLİK BOZUKLUĞU
Aşağıdakilerden dördü ya da daha çoğu ile belirli, erken erişkinlikte başlayan ve değişen bağlamlarda ortaya çıkan, esnekliği azaltan, açık yürekli olmaktan uzaklaştıran ve verimliliği düşüren, düzenlilik, eksiksizlik, düşüncelerini ve kişilerarası ilişkilerini denetim altında tutma uğraşlarıyla giden yaygın bir örüntü:
- Yapılan etkinliğin başlıca amacını gözden kaçıracak denli ayrıntılar, kurallar, sıralama, düzen, örgütleme ya da tasarlamayla uğraşıp durur.
- İşin bitirilmesini güçleştirecek denli eksiksiz yapma uğraşı içindedir (örn. Kendisine özgü aşırı katı ölçüler karşılanmadığı için bir tasarıyı tamamlayamaz.)
- Boş zaman etkinliklerini (eğlenme-dinlenme uğraşlarını) ve arkadaşlarını dışlayacak denli kendine işe ve üretken olmaya verir (açık parasal gereksinim ile açıklanmaz)
- Aşırı doğrucudur, duyunçludur (vicdanlıdır) ve erdem, aktöre(ahlak) ya da değerler konusunda hiç esneklik gösteremez (kültürel ya da dinsel özdeşim ile açıklanamaz)
- Özel bir değeri olmasa bile, eskimiş, yıpranmış ya da değersiz nesneleri elden çıkaramaz.
- Başkalarının tam kendisinin yapacağı gibi yapacaklarına inanmadıkça, görev dağılımı ya da iş birliği yapma konusunda isteksizlik gösterir.
- Hem kendisi hem de başkaları için çok pintidir; parayı başa gelebilecek korkunç durumlar için biriktirilmesi gereken bir nesne olarak görür.
- Hiç esnemez katıdır ve hep inatçıdırlar.
Bozukluğun etiyolojisine baktığımızda Freudcu kuramcılara göre obsesif kompulsif kişilik bozukluğu olan kişilerin anal tutucu olduklarını öne sürerler. Yani anal dönemdeki aşırı sert tuvalet eğitimi nedenliyle öfkeyle dolarlar ve bu aşamada takılı kalırlar. Öfkelerini kontrol altında tutmak için hem öfkelerine hem de bağırsak hareketlerine sahip olma içgüdülerine ısrarla direnirler. Buna karşılık son derece düzenli ve ölçülü hale gelirler, çoğu tutkulu bir koleksiyoncu olur. Diğer psikodinamik kuramcılar, ebeveynlerle kontrol ve bağımsızlık üzerine herhangi bir erken çatışmanın , bu kişilik bozukluğunun kökenindeki agresif dürtüleri ateşleyebileceğini öne sürmektedir.
Eda Nur KEKLİK
