Empati nedir?
Carl Rogers’ın 70’li yıllarda ulaştığı empatik anlayış, bugün çoğunluğun üzerinde uzlaştığı bir tanıma dönüşmüştür. Katı bir nitelik taşımayan söz konusu tanım, genel çizgileriyle şöyledir: “Empati, bir insanın, kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak, onun duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlamasıdır.”
Empati, eşduyum ya da duygudaşlık(TDK)
Empatinin tam olarak gerçekleşmesinin üç kuralı vardır;
Bir insanın kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak, olaylara onun bakış açısıyla bakması,
Karşısındakinin duygu ve düşüncelerini doğru olarak anlaması ve hissetmesi,
O kişiyi anladığını ona ifade etmesi.
Freud; empatiyi başkasının ruhsal yaşamını kavramak değil, başka birisinin deneyimleriyle düşünmek, araştırmak ve bulmak olarak tanımlarken, Adler; empatiyi başka bir insan gibi görmek/duymak/hissetmek olarak tanımlamıştır. Goleman ise empatiyi, kendi duygularını tanımak ve yönetmek aynı zamanda başkalarının duygu, istek ve ihtiyaçlarına karşı gösterilen duyarlılık olarak tanımlamaktadır.
Dökmen (2013) kadınların empati kurmak konusundaki başarılarını, erkek egemen toplumda, dayak yemek, azar işitmek, taciz, tecavüz gibi tehlikelere karşı kendilerini koruma yeteneklerinin zaman içinde gelişmesi ile açıklamaktadır. Buna göre, erkeklerin yıkıcı tepkilerinden korunmak için, onlar gibi düşünmek, onların yerine kendilerini koymak, erkeklerin hangi durumda ne tür davranış kalıplarını ortaya koyacaklarını sıklıkla tahmin etmek zorunda kalmak, kadınları daha duyarlı kılmış, empati becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmuş olabilir.
Üstün Dökmen’e göre Öncelikle empati kuracak kişinin olaylara karşısındakinin bakış açısıyla bakması gerekir. Her insanın çevresini ve kendisini algılama biçimi farklıdır. Yani eğer bir insanı anlamak istiyorsak, o kişinin rolüne girmeli ve onun gözleriyle olaylara bakmalıyız. Fakat bu kişinin rolünde kısa bir süre kalmalıyız çünkü bu rolden çıkıp kendi rolümüze giremezsek empati değil sempati duymuş oluruz.
Empatik dinleme becerisi
Empatik dinleme; kendimizi onun yerine koyarak dinleme, anlamak için dinleme demektir ve iletişimin çok değerli bir anahtar davranışıdır. Empatik dinlemeyi bilen ve uygulayan birisi, karşısındaki ile iletişim kurmada en önemli basamağı başarıyla çıkmış demektir.
Empatik dinlemenin en temel özelliği, bireyin kendi objektifliğini yitirmeden, olayları, karşısındaki bireyin içinde bulunduğu durumu ve onun görüş açısını dikkate alarak dinlemesidir. Bu arada onu eleştirmek ve yargılamaktan kaçınılması önerilir. Bireyleri en çok tedirgin eden şeylerden biri, başkalar tarafından eleştirilmektir. Empatik dinleme becerisi konusunda kendisini geliştiren birey karşısındakini ne över, ne yargılar, ne de suçlar.. Sadece onu anlamaya çalışır. Bu anlayış insanların birbirlerine yaklaşmasına ve aralarında gerçeğe dayanan sevginin gelişmesine yol açar.
Empatik dinleme bir insanı, onun yaşadıklarıyla ve deneyimleriyle duygusal bir bağ kurarak dinlemedir.
Klinik psikoloji alanında uzman olan Thomas Gordon, empatik etkin dinleme yöntemini öğrenen ebeveynlerin çocuklarına daha çok değer verdiğini, onlara saygı duymayı keşfettiklerini ifade etmektedir. Empatik dinleme tekniğinde konuşan kişinin değer yargılarına, konuşma usulüne ve konularına müdahale edilmez, güven ortamı içinde düşündüğü şeyleri aktarması istenir. Bu dinleme esnasında kişiye yol gösterilmez, sadece dinleme işlemi yapılır. Bundan dolayı empatik dinleme, akraba ya da tanıdıklarla yapılması nispeten daha zor olan bir tekniktir. Tanıdığımız kişiyle konuşurken ona öğüt verme isteğimiz ağır basmaktadır.
Sude Gülşah ÖZTÜRK, Aylin UYSAL
