Frangmantasyon anksiyetesi, bireyin içsel denge ve bütünlüğünü kaybettiği, kendisini parçalanmış ve dağınık hissettiği bir durumdur. Bu terim, ilk olarak psikanalist Margaret Mahler tarafından bebeklik dönemindeki ayrılma ve bağımsızlık çabalarının sonucu olarak ortaya çıkan duygusal ve zihinsel bir durumu tanımlamak için kullanılmıştır. Mahler, bebeklerin annelerinden ayrılma sürecinde yaşadıkları kaygı ve belirsizliklerin, kendilik bütünlüğünü ve duygusal güvenlerini sarsarak frangmantasyon anksiyetesi olarak adlandırılan bir duruma yol açabileceğini öne sürmüştür. Bu anksiyete türü, bireyin yaşam deneyimlerinin parçalı ve bütünlükten yoksun olduğu hissiyatıyla karakterizedir. Birey, kendisini çeşitli parçalara bölünmüş, bir araya getirilemez gibi hisseder. Bu durum, kişinin kendi içinde tutarlı bir benlik algısı oluşturmasını zorlaştırır ve hayatın anlamını anlamakta güçlük çekmesine neden olabilir. Frangmantasyon anksiyetesi, genellikle travmatik yaşam deneyimleri, güvenli bağlanma ilişkilerinin eksikliği veya kişilik gelişimindeki aksamalar gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Bu durum, bireyin duygusal ve psikolojik iyilik hâlini etkileyebilir ve terapi veya destek gerektirebilir.
Belirtileri;
- Kişilik Bütünlüğünün Kaybı:
- Birey, kendisini parçalanmış, bütünlükten yoksun hisseder.
- İş ve kişisel yaşam arasında denge kurma zorluğu, farklı roller arasında sıkışma ve kimlik bütünlüğünün eksikliği belirgin olabilir.
- Duygusal ve zihinsel olarak tutarlı bir benlik algısı oluşturmakta zorlanabilir.
- Örnek: Bir birey iş ve kişisel yaşam arasında denge kurmada zorlanıyor olabilir. Meslek hayatında başarılı olurken, kişisel ilişkilerinde sorunlar yaşaması kişilik bütünlüğünün
- zayıfladığını gösterebilir. Bu durum, bireyin farklı rolleri arasında sıkışıp kaldığı ve kendisini tutarlı bir şekilde ifade edemediği anlamına gelebilir.
- Kendilik Duygusunun Zayıflığı:
-
- Birey, kendine güven eksikliği yaşayabilir.
- Başkalarının onayını arama eğilimi, sürekli dışsal değerlendirme ve beklentilere karşı aşırı duyarlılık gibi özellikler kendilik duygusunun zayıflığına işaret edebilir.
- Kendi duygusal ve zihinsel sınırlarını belirleme ve sürdürme güçlüğü yaşanabilir.
- Örnek: Bir birey sürekli olarak başkalarının onayını arayabilir ve sürekli dışsal değerlendirme ile beklentilere karşı aşırı duyarlılık gösterebilir. Örneğin, bir kişi sık sık başkalarının takdirini kazanmak için kendini aşırı derecede zorlayabilir ve kendi değerini sadece başkalarının gözünde bulmaya çalışabilir.
- Anlamsızlık ve Anlam Arayışı:
Birey, hayatın anlamsız olduğu hissiyatıyla karşılaşabilir.
Varoluşsal sorgulamalar ve hayatın amacını anlama çabaları artabilir.
İçsel boşluk hissi ve anlam arayışı, kişinin günlük yaşamında etkili olabilir.
Örnek: Bir birey, sürekli olarak “neden var olduğunu” veya “hayatın amacını” sorgulayabilir. Özellikle kişisel ve mesleki hedeflerine ulaştığında bile, hayatın anlamını bulamayan biri, içsel boşluk hissi ve anlam arayışı içinde olabilir.
- Zihinsel İkilemler:
-
- İçsel çatışmalar ve zihinsel ikilemler sıkça görülebilir.
- Geçmişteki kararları sorgulama, gelecekteki belirsizlikler karşısında endişe duyma gibi durumlar bireyin yaşadığı zihinsel ikilemleri yansıtabilir.
- Sürekli olarak çelişkili düşünceler arasında gidip gelme ve karar verme zorluğu yaşanabilir.
- Örnek: Bir birey, sürekli olarak geçmişteki kararları sorgulayabilir ve gelecekteki belirsizlikler karşısında endişe duyabilir. Örneğin, bir kişi iş değiştirmek veya ilişkiyi bitirmek gibi önemli kararlar almakta zorlanabilir ve bu durum, yaşadığı zihinsel ikilemleri yansıtabilir.
Nedenleri;
Bağlanma Sorunları: Sağlıklı bir bağlanma süreci yaşamayan bireylerde, frangmantasyon anksiyetesi riski artabilir.
Örnek: Ana-baba ile güvenli ve sağlıklı bir ilişki kurulamaması, bireyin kendisini yalnız ve terkedilmiş hissetmesine neden olabilir.
Kişilik Gelişimi: Kişilik gelişiminin belirli aşamalarında yaşanan zorluklar veya eksiklikler, frangmantasyon anksiyetesi riskini artırabilir.
Örnek: Ergenlik döneminde yaşanan kimlik bunalımı, bireyin kendisini parçalanmış ve belirsiz hissetmesine neden olabilir.
Travmatik Deneyimler: Travmatik olaylar veya stresli yaşam deneyimleri, frangmantasyon anksiyetesi gelişimine katkıda bulunabilir.
Örnek: Çocuklukta fiziksel veya duygusal istismar yaşamak, bireyin kendisini parçalanmış ve güvensiz hissetmesine neden olabilir.
Zeliha SELİMOĞLU
Sude Sıla TOPUZ
