Günümüz tıp dünyasında her geçen gün daha belirgin bir şekilde hayatımıza yerleşen hastalıklardan biri de otizmdir. Otizm nedir? Otizmi ilk defa keşfeden Eugen Blueler (1910), bu hastalığı tıp literatürüne eklemiştir. 1980 yılına kadar bilinen ancak bu yıldan itibaren hızlı bir şekilde artış gösteren otizm günümüzde tedavisi tıbben keşfedilmemiş hastalıklardan biridir.
Çeşitli şekillerde kendini gösteren otizmin seviyeleri vardır. Hafif otizm günlük hayatı olumsuz etkilemezken, ağır vakalarda özel bakıma ihtiyaç duyulur. Otizmli hastalarda sıklıkla görülen en belirgin durum algı yetersizliği ve zihinsel sorunlardır. Ayrıca hareketlerin dengesiz olması, söylenen sözleri anlamama ve göz teması kurmama gibi belirtiler otizmin kendine özgü belirtileridir.
Otizmin Belli Başlı Sebepleri
Tıp dünyasının halen araştırmaya devam ettiği otizm, genetik yani anne ve babadan geçen bir rahatsızlık olarak değerlendirilmektedir. Ancak bazı aşılarda bulunan koruyucu maddelerin de sebep olduğu söylenmektedir. Ancak bu hastalığın gerçek sebebi tam olarak tespit edilememiştir.
Zihinsel faaliyetlerin normal seviyede gerçekleşmemesi otizm hastalığını tetiklemektedir. Aile içi geçimsizlik, çocukların internet ve medya araçlarına terk edilmesi ve benzeri sebepler otizmi tetikler ve hasta daha kötü durumlara düşebilir. Bu nedenle otizmliler için en iyi tedavi yöntemi eğitim ve sosyal destektir.
Otizmin Belirtileri
Bir çocuğun özel olup olmadığını anlamak için anne ve babanın çocuğunu gözlemlemesi gerekir. otizmli bir çocukta bazı belirtilerin ortaya çıkması durumunda rehabilitasyon eğitim programına tabi tutulması gerekir.
Gebelik durumunda çekilen ultrasonda bebeğin otizmli olup olmadığı tespit edilebilir. Bebek 2 veya 3 yaşına kadar tam olarak belirtilere sahip olmaya bilir. Ancak göze çarpan belirti ‘göz teması’ kurmama durumudur. Söyleneni anlamama, bilinçsiz hareket etme, çevre ile ilgi/alakayı kesme, kendi kendine oynama, hiperaktiflik ve takıntılı davranışlarda bulunma gibi belirtiler bu kategoride sayılabilir.
Doktor muayenesinde ilk aşamada beyin MR çekilir. Beyin MR’de sorun yoksa bu durumda hasta otizmlidir.
Otizm Ve Genel Özellikleri
Bebeğinizin otizmli olup olmadığını öğrenmenin en kolay yolu belirtileri takip etmektir. Otizm belirtileri şu şekilde değerlendirilebilir:
- Arkadaşlarıyla iletişim kurmama veya onlarla oynamama gibi davranışlar en önemli belirtilerdir. Tek başına oynamayı ve arkadaşlardan uzak kalmayı her zaman için tercih ederler.
- Odaklanma sorunu ve buna bağlı olarak ‘göz kontağı kurmama’ durumu otizmin belirgin özelliklerinden biridir.
- İletişim en büyük belirtidir ve bu konuda çok zorlanırlar. Yüz ifadesi ve mimik yoktur.
- Konuşmama veya konuşmada zorlanma belirtisi görülebilir. Ayrıca kısa konuşurlar ve hemen kaçarlar.
- Kelime tekrarı yaparlar ve az kelime kullanırlar. Hiç tepki göstermezler.
- Hayal kuramamak en belirgin diğer bir özelliktir. Hayali oyunlardan çok gerçekçi oyunları oynarlar. Genellikle tek başlarına oynarlar.
- Aşırı tepki de diğer önemli bir belirtidir. Takıntılı olma ve aynı hareketi sık sık tekrarlama en belirgin belirtiler içerisinde yer alır.
- Ten teması ve sarılma gibi durumlardan uzak dururlar. Tek kişi severler ve onu da çok severler.
- Çok yemek yeme veya az yeme gibi belirgin yemek yeme bozukluğu görülür.
- Otizm Hastalığı Tedavisi
- Bebek yaşta belirtileri ortaya çıkan otizm hastalığı, eğitime ihtiyaç duyan bir hastalıktır. Rehabilitasyon eğitimi ile sosyal hayata kazandırılan otizmliler meslek sahibi olabilmektedir. Ancak bazı hastalar için durum pek de iç açıcı değildir. Rehabilitasyon eğitimi sonunda hastanın eğitim seviyesi ortaya çıkar. Bazı otizmli çocuklar büyüdükçe düzelir ve hastalıktan eser kalmaz. Bazı hastalar ise daha kötüye gidebilir. Bu nedenle eğitime önem verilmeli ve aile içi destek maksimum seviyede olmalıdır.
- Tedavi sürecinde anne ve babaya büyük görevler düşmektedir. Özellikle otizmli çocuklarda anneye bağlılık çok daha fazladır. Bu nedenle annenin sabırlı olması ve eğitim programına uygun şekilde hareket etmelidir. Otizm eğitim ile tedavi edilebilir.
- Eğitim kadar perhiz konusu da önemlidir. Otizmi tetikleyen kola, cips ve alkollü içecekler asla tüketilmemelidir. Doktor perhizine uygun şekilde hareket edildiği zaman tedavi cevap vermeye başlar. Otizm tedavisinde bitkisel tedavi ve geleneksel tedavi yöntemleri de değerlendirilebilir.
Otizm Ve Sosyal Sorunlar
Anne ve babalar, engelli bir çocuğa sahip oldukları için psikolojik sorun yaşamaya başlar. Bu durum çocuğu da olumsuz etkiler. Bazı ailelerde engelli çocuk nedeniyle anne ve baba boşanmaktadır. Yada yük anneye veya babaya kalabilmektedir. Bu durumda yükü çeken ebeveynin dirençli ve sabırlı olmalıdır. Manevi yön sağlam tutulmalı ve öncelikle ‘otizm’ hastalığı kabullenilmelidir.
Anne ve baba otizmli çocuk nedeniyle sosyal hayatta yalnız kalmaktadır ve bütün gün çocukla uğraşmak zorunda kalmaktadır. Bu durumda anne ve baba da belirgin bir şekilde psikolojik sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu durum ailenin diğer bireylerini kötü yönde etkiler.
Otizmlilere özel eğitim çocuğun genel yapısına uygun şekilde ilerler. Ancak ikinci aşamada normal okullara devam ederler. Asıl sorun normal çocukların içine girildiği zaman başlar. İlk aşamada otizmli çocuk dışlanır ve bu durum çocuğu kötü yönde etkiler. Otizmlilerin normal milli eğitim okullarına gitmesi dışlanmalarına sebep olmaktadır. Okul, aile ve arkadaş çevresi otizmlileri dışlayabilir. Bu gibi durumlarda anne ve baba daha uygun bir ortam oluşturmalıdır.
