Parafili; “para”ve “philia” kelimelerinin birleşiminden oluşmaktadır. “Para” Eski Yunanca’da “ötesinde, çarpıtılmış, hatalı” anlamına gelirken “philia” “sevgi, sevi” anlamına gelir.
Parafili, cinsel uyarılma ve orgazm için, alışılmadık nesneler, eylemler veya durumları içeren tekrarlayıcı ve yoğun cinsel dürtü, fantezi veya davranışların zorunlu olması ile karekterizedir. Parafili denebilmesi için kişinin zorunlu ve tekrarlayıcı bazı koşullara bağlı olarak orgazm olabilmesi gerekir.
DSM-5
- Fiziksel Olgunluk: Cinsel partnerlerin fiziksel olarak ergenliği tamamlamış ve yetişkinlik düzeyinde olması gerekir.
- Fenotip Olarak Normal: Bireylerin fiziksel ve biyolojik gelişim açısından normal insani fenotip özelliklerine sahip olması beklenir. Bu, cansız nesneler, hayvanlar ya da aşırıya kaçan fetişistik objelere (örneğin ayakkabılar, vücut parçaları gibi) cinsel ilginin parafili sayılmasına yol açar.
- Karşılıklı Rıza: Cinsel partnerlerin cinsel ilişki ya da davranışlara bilinçli ve gönüllü rıza gösterebilecek yaş ve durumda olmaları önemlidir. Kişinin rızası olmayan bireylerle (örneğin zorla dokunma, izleme, cinsel saldırı gibi) cinsel davranışlarda bulunma arzusu parafili olarak kabul edilir.
- Özetle, fenotip olarak normal, fiziksel olarak olgunlaşmış ve rızaya dayalı cinsel ilişkiler dışında kalan her türlü cinsel arzu veya davranış DSM-5’e göre parafililik bozukluk olarak kabul edilir.
- ! Tercihli ilgi parafiliyle karıştırılmamalıdır. Bu terim, bir kişinin belirli bir uyarıcıya veya bireye cinsel ya da romantik anlamda sürekli ve yoğun ilgi duymasını ifade eder. Kişi, bu belirli ilgi alanını diğer olası seçeneklere kıyasla daha fazla tercih eder. Bireylerin herhangi bir fetişistik eğilimi olabilir. Ancak bu ilgi merkezde değil, yani amaç değil araçsa, bu bir bozukluk değil, yalnızca ilgidir.
PARAFİLİ ŞUNLARLA İLGİLİDİR:
- Bireyin erotik faaliyetleri: Vurma, kırbaçlama, kesme, boğma, bağlama gibi aktivitelere yoğun ve sürekli ilgiyi içerebilir.
- Ancak bu aktiviteler birey için cinsel fantezilerden ibaret olabilir. Eğer bireyin bu tür faaliyetlere cinsel ilişkiye ya da bir başkasıyla eşdeğer bir etkileşime olan ilgisine eşit veya daha fazlaysa, bu durum parafili olarak değerlendirilir.
- Eğer bu tür faaliyetlere her iki taraf da rıza gösteriyorsa, bireyler bu faaliyetleri kontrol edebiliyorsa ve her iki taraf da memnunsa; fiziksel, ruhsal ya da toplumsal bir zarar söz konusu değilse ve yalnızca cinsel zevkin arttırılması amacıyla yapılıyorsa, bu durum parafili değil, sadece bir cinsel ilgi olarak kabul edilir
- Bireyin erotik hedefleri
- Cansız Nesneler
- Çocuklar
- Hayvanlar
- Rızası olmayan kişiler
DSM-5 KRİTERLERİ
- DSM-5’e göre, bireylerin yalnızca cinsel fantezileri veya hayalleri olması, tek başına bir parafilik bozukluk olarak kabul edilmez. Parafili bir bozukluk olarak tanımlanabilmesi için şu iki kriterden en az birinin karşılanması gerekir:
- KRİTER A: Fantezi, dürtü veya davranışlar nedeniyle bireyin işlevselliği bozulmalı ya da kişisel sıkıntı yaratmalıdır. Yani, bireyin bu düşünceleri hayatını, ilişkilerini ya da mesleki performansını olumsuz etkiliyorsa, bu bir bozukluk olarak değerlendirilebilir.
- KRİTER B: Başka bir kişiye zarar verme riski taşıyan bir davranışın varlığı olmalıdır. Örneğin, pedofilik fanteziler ya da sadist eğilimler, birey bu dürtülerle eyleme geçmese bile başkalarına zarar verme riski taşıyorsa, bu bir bozukluk olarak kabul edilebilir.
- Psikanalitik görüş?
- Voyeuristik Bozukluk
- Çıplak, soyunma sürecinde olan veya cinsel aktivitede bulunan habersiz bir kişiyi gözlemlemekten kaynaklanan tekrarlayan ve yoğun cinsel uyarılma, fanteziler, dürtüler veya davranışlarla kendini gösterir.
- Parafili diyebilmemiz için;
- Karşı tarafın rızasının olmaması
- Bireyin 18 yaşından büyük olması
- Hem bireye, hem de karşı taraf/ taraflarda önemli ölçüde sıkıntıya sebep olması gereklidir.
Sergileme Bozukluğu
- Cinsel organlarını, rızası olmayan kişilere sergileme ve bundan haz alma
- Cinsel organlarını ergenlik öncesi çocuklara, fiziksel olarak olgun bireylere veya her ikisine göstererek cinsel olarak uyarılma şeklinde gerçekleşebilir.
- Frotteuristik Bozukluk
- Rızası olmayan kişilere sürtünerek ya da dokunarak cinsel haz alma durumu
Cinsel Mazoşizm Bozukluğu
- Aşağılanma, dövülme, bağlanma veya başka bir şekilde acı çektirme eyleminden kaynaklanan cinsel uyarılma; fanteziler, dürtüler veya davranışlarla kendini gösterir.
- Kişi nefes alma kısıtlamasıyla ilgili cinsel uyarılma elde etme pratiğine girerse bu durum asfiksiye yol açabilir. (oksijen yetersizliğinden ileri gelen boğulma)
- Yalnızca Jouissance değildir.
- Cinsel Sadizm Bozukluğu
- Başkalarının acı çekmesi veya aşağılanmasıyla cinsel haz alma.
- Karşı tarafın rızasının olmaması,
- 6 aydan uzun süredir durumun tekrarlaması gereklidir.
- Pedofilik bozukluk
- Ergenlik öncesi çocuklara yönelik yoğun ve tekrarlayan cinsel arzu, fantezi veya davranışlarla karakterize edilen bir parafilik bozukluktur.
- DSM-5’e göre, bireyin yaşının en az 16 ve çocuklardan en az 5 yaş büyük olması gerektiğini belirt
- Fetişizm Bozukluğu
- Kişinin cansız nesnelere veya vücudun cinsel organlar dışındaki belirli kısımlarına (örneğin ayaklar, eller) yönelik yoğun ve tekrarlayan cinsel arzular, fanteziler ya da davranışlarla karakterize edilen bir parafilik bozukluktur.
- Fetişizm, cinsel oyunlar ya da fanteziler kapsamında bir ilgi olabilir, ancak bu ilgi bireyin hayatını olumsuz etkilemeye başladığında veya kişisel rahatsızlık verdiğinde “fetişizm bozukluğu” olarak tanımlanır.
- Parçacılık (kısmi ilgi) ile karıştırılmamalıdır. Parçacılıkta, bireyin ana odağı cinsel birleşim üzerindedir; ancak fetişizm bozukluğunda, bireyin temel ilgisi cinsel birleşim değil, sahip olduğu fetiş objesidir. Fetişizm bozukluğunda cinsel uyarılma, nesne ya da vücut parçası olmadan gerçekleşemez ve cinsel tatminin ana kaynağı bireyin sahip olduğu fetişe bağlıdır.
Transvestik bozukluk
- Bireyin karşı cinsin kıyafetlerini giymekten yoğun ve tekrarlayan bir şekilde cinsel uyarılma yaşadığı bir parafilik bozukluktur. Bu cinsel uyarılma, fanteziler, dürtüler veya davranışlarla kendini gösterir ve bireyin sosyal, mesleki veya diğer önemli işlev alanlarında belirgin sıkıntı veya bozulmaya neden olur
- Fetişizm bozukluğuyla birlikte görülebilir
- Yalnızca erkeklerde bildirilmiştir!
- Tam giyinme
- Kısmi (iç/dış giysiler)
- Kadın perukları ve makyajı şeklinde olabilir
- Karşı cinsin kıyafetlerini giymeden veya bu tür fanteziler olmadan cinsel ilişki için yeterli ereksiyon sağlamakta zorluk çekiliyor
- Transvestik bozukluk, kişinin cinsel kimliği ya da cinsiyet disforisi ile karıştırılmamalıdır. Burada, cinsel kimlik değil, giysilerin cinsel uyarılma amacıyla kullanılması söz konusudur.
ETİYOLOJİ
- BİYOLOJİK FAKTÖRLER
- Genetik Yatkınlık
- Beyin Kimyası ve Nörotransmitterler
- Hormonlar
PSİKOLOJİK FAKTÖRLER
- Gelişimsel Sorunlar: Çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar, erken yaşta cinselliğe maruz kalma veya cinsel istismar gibi durumlar, ileriki yaşlarda parafilik davranışlara yol açabilir.
- Bağlanma Sorunları: Güvenli bağlanma eksikliği ya da yanlış sosyal ilişkiler cinsel sapmalara zemin hazırlayabilir.
- Kişilik Bozuklukları: Parafililer, narsistik veya antisosyal kişilik bozukluğu gibi durumlarla ilişkilendirilebilir.
- Parafili Bozukluğu İçin Uygulanan Başlıca Tedavi Yöntemleri
- Birçoğu yasadışı faaliyetler olduğu için hapsediliyor ve mahkeme kararıyla tedavi altına alınıyor. (pervasive kişilik yapısı olduğu için onlar için cezalandırma durumu bir zevk kaynağı, jouissance)
- Uzun dönem psikanalitik terapi şart!
- Yalnızca psikoterapi uygulanırsa, nüksetme olasılığı yüksek.
- Kısırtlaştırma, etik?
Parafili Bozukluğu İçin Uygulanan Başlıca Tedavi Yöntemleri
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Bireylerin cinsel dürtüleri ve davranışları hakkında farkındalık kazanmalarını ve sağlıklı başa çıkma yöntemleri geliştirmelerini sağlar. Aynı zamanda bireylerin çarpık düşünce ve inançlarını değiştirmeye odaklanır. (pedofili bozukluğu olan bireyin çocukların zarar görmediğine inanması)
- Biyolojik Tedaviler: Kastrasyon: Testislerin cerrahi olarak alınması yöntemi, ancak insan hakları ihlalleri ve etik sorunlar nedeniyle yoğun eleştiri almıştır. Günümüzde cerrahi kastrasyon yerine, hormonal tedaviler uygulanmaktadır. Bu tedaviler, bireylerin cinsel dürtülerini kontrol altına almayı hedefler ve cerrahi müdahale gerektirmez.
- Psikanalitik terapi: Bireyin bilinçdışı çatışmalarını ve çocukluk döneminde yaşadığı deneyimlerin cinsel dürtüler üzerindeki etkilerini araştırmaya odaklanır.
SILA ÖZDEN
