Ergenlerde sınav kaygısı, öğrenilmiş olan bilginin sınav esnasında hatırlanmasını ve etkin bir biçimde kullanılmasını engelleyen bir kaygı halidir. Öğrencinin sınava odaklanmasına ve sınava yönelik planlarına bağlı olarak sınav kaygısı oluşabilir. Kaygı genellikle herkesin yaşayabileceği bir duygudur, ancak çocukların ve ergenlerin daha fazla kaygı ile baş etmesi daha zor olabilir. Bu açıdan sınav kaygısı kendisini psikolojik, duygusal, davranışsal ve fiziksel belirtiler ile gösterir. Bu belirtiler ise aşağıdaki şekildedir:
- Sürekli kendini eleştirme
- Test sırasında veya öncesinde kötü bir şey olabileceğinden korkma
- Özgüvensizlik
- Kendinizi yetersiz ve değersiz görme
- Dikkat ve konsantrasyon eksikliği
- Depresif ruh hali
- Çalışmayı sürekli erteleme
- Sınav hakkında konuşmama
- Sinirli ve öfkeli ruh hali
- Huzursuzluk
- Yorgunluk
- Bağırsak rahatsızlıkları
- Titreme ve terleme
- Uyku düzensizliği
Sınav Kaygısı Nedenleri
Sınav kaygısı nedenleri, sınava hazırlanan bireylerin endişelenmesine yol açar. Kişilerin sınavlara yüklediği anlamlar, sınavlarla ilgili oluşturulan imajlar ve sınavların sonrasında elde edilen performansın önemi gibi durumlar sınav kaygısının gelişimini etkiler. Bu durumun yaşandığı zamanlarda ise bireylerin notlarında belirgin bir düşüş gözlemlenir. Ayrıca bireyler, ders çalışmayı erteler ve sınavlar ve hazırlıklar hakkında konuşmayı reddeder. Bu açıdan sınav ile ilgili bir soru sorulduğunda kendilerini rahatsız hissederler. Dikkat dağınıklığı, konsantrasyon güçlüğü, fiziksel şikayetlerde belirgin artış (karın ağrısı, mide bulantısı, terleme, uyku bozuklukları, iştahsızlık veya aşırı yeme vb.) görülür. Ayrıca fazla çalışılmasına rağmen düşük performans elde edilebilir. Bu durumların oluşmasındaki en önemli etken ise gerçekçi olmayan düşünce biçimleridir. Bu düşünceler, kaygının ortaya çıkmasında oldukça önemlidir. Bu düşünce biçimi özellikle mükemmelliyetçi ya da rekabetçi bir kişilik yapısına sahip kişilerde yaygındır. Bunun yanı sıra bireyin sosyal çevresinin beklentileri ve baskıları da sınav kaygısına neden olabilir.
Sınav Kaygısı ile Baş Etme Yöntemleri
Sınav kaygısı ile baş etme yöntemlerini bilmek, bu durumdan kurtulmak için önemlidir. Sınav kaygısıyla başa çıkmak için korkularınızı dizginlemek yerine kaygıyı kabul etmeniz ve kaygının farkında olmanız gerekir. Bu açıdan korkularınızın kaynağının ne olduğunu belirlemeli ve bu sorunları çözmelisiniz. Bu aşamada gerçekçi olmayan inançları sorgulamalı ve farklı bir bakış açısıyla bakmalısınız. Bunun yanı sıra nefes alma, gevşeme ve konsantrasyon tekniklerini kullanarak kaygı ve korkularınızı azaltabilirsiniz. Bir sınavla ilgili yanlış inançları değiştirmek, sınavla ilgili kaygıyı yönetmenin bir yolu olarak görülebilir. Bu açıdan hayatta başarının tek kriterinin sınav olmadığı, sınavda başarısız olmanın bir utanç kaynağı sayılmadığı ve öğrencinin sınav sonuçlarıyla kendini kanıtlaması gerekmediği fikirlerinin öğrencilere aşılanması önemlidir. Çünkü başarısızlık, bireylerin daha çok çalışması gerektiği anlamına gelir. Bu bağlamda sınav kaygısı ile baş etmek ve kaygıya neden olan düşünce kalıplarını değiştirmek için bir psikolog ile çalışmak gerekebilir. Ayrıca bu gibi durumlarda veliler de öğrencinin yeterli ve yetersiz yönlerinin belirlenmesi ve geliştirilmesi için araştırmalar yaparak psikolog ile beraber bu süreci yönetebilirler.
