Bazı ebeveynler vardır, sosyal ortamlarda çocuğunun kendisini yeterince ifade edemediğinden yakınan. Bu ebeveynlerin “Örneğin…” diyerek başladıkları cümlelerini; “Boyalarını izin almadan kullanan arkadaşlarına çocuğum “Hayır.” diyemiyor. Öğretmeninin sorusunu bildiği halde parmağını kaldırmıyor. Oyun oynarken dahi arkadaşlarının arasına girmekte zorlanıyor.” şeklinde tamamladıklarına şahit olmuş olabilirsiniz. Bu ve buna benzer durumlar bir konunun içeriğini oluşturuyorsa eğer, çocuklarda özgüven gelişiminden bahsetmek gerekmektedir.
Çocuğun içinde bulunduğu durumlarda kendisini nasıl gördüğü ve kendisinden ne derece memnun olup olmadığı ile şekillenen öznel bir beceri olarak tanımlayabileceğimiz özgüvenin; bireyin başarılı ve mutlu bir yaşam sürmesinde tartışmasız bir yeri bulunmaktadır.
Özgüvenli Çocuklar Yetiştirmek
Kendine güvenen çocuklar; yaşları ne kadar küçük olursa olsun, ihtiyaçlarının ne olduğunun farkındadır ve ihtiyaçlarını karşılayabilme güdüsüyle hareket ederler. Legolarını kullanarak oyuncak arabaları için garaj yapmaya uğraşan bir çocuğu düşünelim. Çocuk bu işi büyük bir ciddiyetle yapmaktadır ve yemek için kendisine seslenen annesinden 5 dakika kadar müsaade istemektedir. Belirtilen bu olay; özgüvenli bir çocuğun sergileyebileceği bir davranışa örnektir.
Karşılaştıkları her problemin bir çözümü olabileceğine dair yüksek bir inanç taşır, özgüvenli çocuklar. İçinde bulundukları şartlara göre esnek davranabilir, olumsuz sonuçlar yerine yapabileceklerine odaklanabilirler. Oyun oynayarak birlikte vakit geçiren çocukları gözlemlemenizi tavsiye ederim. Oyun esnasında bir oyuncağın paylaşılamaması durumunda çocuklar birbirlerinden farklı tepki verirler. Bazı çocuklar elde edemediği oyuncağı çok istediğini belirterek annesinin yanına giderken, bazı çocuklar paylaşılamayan oyuncaktan vazgeçer ve oyununa kaldığı yerden devam eder. Bazı çocuklar ise “Önce biraz sen oyna, sonra da ben oynayayım.” diyerek sahip olduğu soruna bir çözüm üretir ya da “Oyuncağı neden bana vermiyorsun?” diyerek arkadaşı ile konuşma yolunu seçer. Burada da belirtildiği üzere, çocukların aynı olaya farklı tepkiler veriyor olmasında sahip oldukları özgüven becerisinin önemli bir rolü bulunmaktadır.
Çocuklarda Beceri
Adı üstünde bir “beceri” olarak bahsettiğimiz özgüven kavramının doğuştan getirilen bir özellik olmadığının, sosyal hayatın içinde bizzat deneyimlenerek kazanıldığının bilinmesi gerekir. Bireyin doğduğu andan itibaren bakım vereniyle kurmuş olduğu ilişki özgüven becerisini doğrudan etkilemektedir. İnsanı psikolojik ve sosyolojik açıdan araştıran bilim insanı Erik Erikson da; sergilediği davranışların anne-babası tarafından kabul görmesi ve desteklenmesi halinde bir çocuğun kendisine daha fazla güven duyabileceğini kuramında bahsederek özgüvenin gelişmesinde bireyin sahip olduğu yetiştirilme koşullarının önemini vurgulamıştır.
Çocuklardaki özgüvenin gelişmesinde anne-babaların büyük bir rolü olduğu ve süreci doğrudan etkiledikleri tartışmasız bir gerçektir. Çocuklarının girişken eylemleri karşısında sabırlı ve anlayışlı bir tutum sergileyen ebeveynler özgüven gelişimini olumlu yönde etkilemektedirler. Ebeveyn tutumunun çocuğun özgüvenine etkisini bir örnekle ifade etmeye çalışalım: Tabağındaki pilavı avuçlayarak yemeye çalışan 3 yaşındaki bir çocuk annesinden “Eyvah! Hemen ellerini temizlememiz lazım. Her yerini batırdın.” gibi girişimciliğinin zedelendiği ya da “Benim oğluşum büyümüş de kendi yemeğini kendisi yiyormuş. Aferim sana.” gibi girişimciliğinin desteklendiği yanıtlar alabilir. İki yanıtın çocuk üzerindeki etkisi elbette ki farklı olacaktır.
Çocuklar davranışlarını sergilediklerinde kendisini sınırlandıran, eleştiren ya da bir kalıba sokmaya çalışan ebeveynlere değil, kendisini anlamaya çalışan, onaylayan ya da destekleyen ebeveynlere ihtiyaç duymaktadır. Çocuklardaki özgüvenin temeli ancak bu sayede atılmaktadır.
Denizli Pedagog ile hemen iletişime geçin!
Cennet Büşra VURAL
Psikolog
